سوره واقعه: برانگیختن مردم به عبادت از خلال بیان حال سه دسته در روز قیامت

محور سوره: آیه 21 سوره بقره

همانطور که بیان خواهد شد، محور این سوره یک یا دو آیه نیست بلکه یک مقطع از سوره بقره است، اما به طور خاص می توان به این دو آیه اشاره کرد: «کیف تکفرون بالله و کنتم امواتا ... و هو بکل شیء علیم» و این دو آیه با دو آیه قبل از آن «ان الله لا یستحیی ان یضرب... اولئک هم الخاسرون» محور عام سوره را تشکیل می دهند.

همانطور که بیان شد محتوای سوره الرحمن بحث درباره نعمتهای الهی به سه گروه از مردم بود کافرین، مقربین و اهل یمین. سوره واقعه این سه گروه را به طور مبسوط توضیح می دهد.

این سوره با کلامی درباره سابقین آغاز می شود و سپس اهل یمین و در ادامه اهل شمال را بیان می کند و سپس درباره خلقت و نعمت های الهی تذکر می دهد تا حجتی را اقامه کرده باشد. پس دو سوره الرحمن و واقعه کامل کننده یکدیگر هستند.

اگر به مقطع اول قسم اول سوره بقره که پیش از این به عنوان مقطع طریقین معرفی شده بود دقت کنیم متوجه می شویم که در آن مقطع، در ابتدا همه مردم به عبادت الهی دعوت می شوند در حالی که خلقت و نعمت های الهی هم به ایشان تذکر داده می شود «یا ایها الناس اعبدوا ربکم الذی خلقکم ... و هو بکل شیء علیم» این مقطع با اقامه حجت هایی بر خلقت و نعمت های الهی به پایان می رسد، یعنی همانگونه که آغاز شده بود. و پس از اینکه مقدمه سوره بقره مردم را به سه گروه مومنین، کافرین و منافقین تقسیم کرده بود، پس در این مقطع (مقطع طریقین) کافرین و منافقین را یک صنف در نظر می گیرد «و ما یضل به الا الفاسقین... اولئک هم الخاسرون».

سوره الرحمن و سوره واقعه (که محورشان آیات ابتدایی مقطع طریقین است) صفات و ویژگی های اهل جهنم را تذکر داده و مشخص می کنند که اهل بهشت دو گروه هستند. پس این، تفصیل جدیدی است که پیش از این نبود.

............

سوره هایی که ابتدای یکسان دارند، به احتمال زیاد محور واحد دارند و محتوای آنها هم مشابه خواهد بود.  به طور کلی می توان گفت سوره هایی که با «الم» شروع می شوند، محورشان در مقدمه سوره بقره است. یا سوره هایی که با «یا ایها...» آغاز می شوند، محورشان در آیه های بعد از مقدمه سوره بقره است (مقطع اول بعد از مقدمه سوره بقره با یا ایها الناس شروع می شود)

با توجه به اینکه سوره واقعه اولین سوره ای در قرآن است که با (اذا) شروع می شود، در اینجا بیان می کنیم که هر زمانی که سوره ای با اذا شروع شود، محور این سوره در آیات بعد از مقدمه سوره بقره خواهد بود.

بنابر این سوره های واقعه، تکویر، انفطار، انشقاق و زلزال (که همگی با اذا شروع می شوند) بحث از روز قیامت نقطه مشترک آنهاست. و در سوره های عصر و واقعه امر به تسبیح آمده. از این تشابه بین معانی و ابتدای سوره ها مشخص می شود که محورهای واحدی دارند.

پیش از این بیان شد که محور سوره حج آیه بعد از مقدمه سوره بقره است. این سوره با «یا ایها الناس اتقوا ربکم ان زلزله الساعه ...» شروع شده بود. (آیات بعد از مقدمه سوره بقره هم با یا ایها آغاز می شوند.) و بیان شد که محتوای این سوره، تهییج مردم به رفتن به سوی تقوا از خلال تذکر به روز قیامت بود. و الان مشاهده خواهد شد که هر سوره ای که با اذا شروع می شود، قصدش تهییج و تشویق مردم بر عبادت و تقوا و عمل صالح از خلال تذکر به روز قیامت است

مجموعه اول: 1-56: اصناف مردم در روز قیامت

آیات 1-14: تقسیم مردم به سه دسته

همانطور که بیان شد محور سوره واقعه آیات «کیف تکفرون بالله و کنتم امواتا فاحیاکم ثم یمیتکم ثم یحییکم ثم الیه ترجعون» است. در این آیات خطاب به همه مردم است. همانطور که مشاهده می شود، در ابتدای سوره واقعه هم خطاب به همه مردم است «و کنتم ازواجا ثلاثه»

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ‌ (0)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ (1)

هنگامی که واقعه عظیم (قیامت) واقع شود،

لَیْسَ لِوَقْعَتِهَا کَاذِبَةٌ (2)

هیچ کس نمی‌تواند آن را انکار کند!

خَافِضَةٌ رَافِعَةٌ (3)

(این واقعه) گروهی را پایین می‌آورد و گروهی را بالا می‌برد!

إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجّاً (4)

در آن هنگام که زمین بشدّت به لرزه درمی‌آید،

وَ بُسَّتِ الْجِبَالُ بَسّاً (5)

و کوه‌ها در هم کوبیده می‌شود،

فَکَانَتْ هَبَاءً مُنْبَثّاً (6)

و بصورت غبار پراکنده درمی‌آید،

وَ کُنْتُمْ أَزْوَاجاً ثَلاَثَةً (7)

و شما سه گروه خواهید بود!

فَأَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ (8)

(نخست) سعادتمندان و خجستگان (هستند)؛ چه سعادتمندان و خجستگانی!

وَ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ (9)

گروه دیگر شقاوتمندان و شومانند، چه شقاوتمندان و شومانی!

وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ‌ (10)

و (سومین گروه) پیشگامان پیشگامند،

أُولٰئِکَ الْمُقَرَّبُونَ‌ (11)

آنها مقرّبانند!

فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ‌ (12)

در باغهای پرنعمت بهشت (جای دارند)!

ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ‌ (13)

گروه زیادی (از آنها) از امّتهای نخستینند،

وَ قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ‌ (14)

و اندکی از امّت آخرین!

آیات 15-26: بیان نعمت های سابقین

عَلَى سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ (15)

آنها [ مقرّبان‌] بر تختهایی که صف‌کشیده و به هم پیوسته است قراردارند،

مُتَّکِئِینَ عَلَیْهَا مُتَقَابِلِینَ‌ (16)

در حالی که بر آن تکیه زده و رو به روی یکدیگرند!

یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ‌ (17)

نوجوانانی جاودان (در شکوه و طراوت) پیوسته گرداگرد آنان می‌گردند،

بِأَکْوَابٍ وَ أَبَارِیقَ وَ کَأْسٍ مِنْ مَعِینٍ‌ (18)

با قدحها و کوزه‌ها و جامهایی از نهرهای جاری بهشتی (و شراب طهور)!

لاَ یُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَ لاَ یُنْزِفُونَ‌ (19)

امّا شرابی که از آن درد سر نمی‌گیرند و نه مست می‌شوند!

وَ فَاکِهَةٍ مِمَّا یَتَخَیَّرُونَ‌ (20)

و میوه‌هایی از هر نوع که انتخاب کنند،

وَ لَحْمِ طَیْرٍ مِمَّا یَشْتَهُونَ‌ (21)

و گوشت پرنده از هر نوع که مایل باشند!

وَ حُورٌ عِینٌ‌ (22)

و همسرانی از حور العین دارند،

کَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ‌ (23)

همچون مروارید در صدف پنهان!

جَزَاءً بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ‌ (24)

اینها پاداشی است در برابر اعمالی که انجام می‌دادند!

لاَ یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْواً وَ لاَ تَأْثِیماً (25)

در آن (باغهای بهشتی) نه لغو و بیهوده‌ای می‌شنوند نه سخنان گناه آلود؛

إِلاَّ قِیلاً سَلاَماً سَلاَماً (26)

تنها چیزی که می‌شنوند «سلام» است «سلام»!

آیات 27-40: بیان نعمت های اصحاب یمین

وَ أَصْحَابُ الْیَمِینِ مَا أَصْحَابُ الْیَمِینِ‌ (27)

و اصحاب یمین و خجستگان، چه اصحاب یمین و خجستگانی!

فِی سِدْرٍ مَخْضُودٍ (28)

آنها در سایه درختان «سِدر» بی‌خار قرار دارند،

وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ (29)

و در سایه درخت «طلح» پربرگ [ درختی خوشرنگ و خوشبو]،

وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ (30)

و سایه کشیده و گسترده،

وَ مَاءٍ مَسْکُوبٍ‌ (31)

و در کنار آبشارها،

وَ فَاکِهَةٍ کَثِیرَةٍ (32)

و میوه‌های فراوان،

لاَ مَقْطُوعَةٍ وَ لاَ مَمْنُوعَةٍ (33)

که هرگز قطع و ممنوع نمی‌شود،

وَ فُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ (34)

و همسرانی بلندمرتبه!

إِنَّا أَنْشَأْنَاهُنَّ إِنْشَاءً (35)

ما آنها را آفرینش نوینی بخشیدیم،

فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْکَاراً (36)

و همه را دوشیزه قرار دادیم،

عُرُباً أَتْرَاباً (37)

زنانی که تنها به همسرشان عشق می‌ورزند و خوش زبان و فصیح و هم سن و سالند!

لِأَصْحَابِ الْیَمِینِ‌ (38)

اینها همه برای اصحاب یمین است،

ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِینَ‌ (39)

که گروهی از امّتهای نخستینند،

وَ ثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِینَ‌ (40)

و گروهی از امّتهای آخرین!

آیات 41-56: بیان عذابهای اصحاب شمال

اصحاب شمال کسانی هستند که در دنیا از مشرکین و مترفین و منکرین قیامت و گمراهان و تکذیب کنندگان بوده اند. مجموعه بعدی برای مناقشه با این صنف از مردم می آید.

وَ أَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ‌ (41)

و اصحاب شمال، چه اصحاب شمالی (که نامه اعمالشان به نشانه جرمشان به دست چپ آنها داده می‌شود)!

فِی سَمُومٍ وَ حَمِیمٍ‌ (42)

آنها در میان بادهای کشنده و آب سوزان قرار دارند،

وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ‌ (43)

و در سایه دودهای متراکم و آتشزا!

لاَ بَارِدٍ وَ لاَ کَرِیمٍ‌ (44)

سایه‌ای که نه خنک است و نه آرامبخش!

إِنَّهُمْ کَانُوا قَبْلَ ذٰلِکَ مُتْرَفِینَ‌ (45)

آنها پیش از این (در عالم دنیا) مست و مغرور نعمت بودند،

وَ کَانُوا یُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظِیمِ‌ (46)

و بر گناهان بزرگ اصرار می‌ورزیدند،

وَ کَانُوا یَقُولُونَ أَ إِذَا مِتْنَا وَ کُنَّا تُرَاباً وَ عِظَاماً أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ‌ (47)

و می‌گفتند: «هنگامی که ما مُردیم و خاک و استخوان شدیم، آیا برانگیخته خواهیم شد؟!

أَ وَ آبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ‌ (48)

یا نیاکان نخستین ما (برانگیخته می‌شوند)؟!»

قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ‌ (49)

بگو: «اوّلین و آخرین،

لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِیقَاتِ یَوْمٍ مَعْلُومٍ‌ (50)

همگی در موعد روز معیّنی گردآوری می‌شوند،

ثُمَّ إِنَّکُمْ أَیُّهَا الضَّالُّونَ الْمُکَذِّبُونَ‌ (51)

سپس شما ای گمراهان تکذیب‌کننده!

لَآکِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ‌ (52)

قطعاً از درخت زقّوم می‌خورید،

فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ‌ (53)

و شکمها را از آن پر می‌کنید،

فَشَارِبُونَ عَلَیْهِ مِنَ الْحَمِیمِ‌ (54)

و روی آن از آب سوزان می‌نوشید،

فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ‌ (55)

و همچون شتران مبتلا به بیماری عطش، از آن می‌آشامید!

هٰذَا نُزُلُهُمْ یَوْمَ الدِّینِ‌ (56)

این است وسیله پذیرایی از آنها در قیامت!

مجموعه دوم: 57-74: بحثی در خلقت انسان و نعمت هایی که به او داده شده

این مجموعه با یک مقدمه و چهار حجت برای مناقشه با اصحاب شمال آمده و در نهایت رسول الله ص را امر می کند که اسم خداوند را تنزیت و تسبیح کند. و این می رساند که موقفی که آنها (اصحاب شمال) در آن قرار دارند، منافی تنزیه خداست.

محور سوره «یا ایها الناس اعبدوا ربکم... و انتم تعلمون» است و در این دو آیه (آیات محور) ضرورت عبادت و تقوا و توحید خداوند بیان شده. در آیات این مجموعه هم ذکر می شو که خداوند خالق است و بنابراین باید به او ایمان آورد و او را شکر کرد

مقدمه 57: ترغیب به تصدیق از خلال ذکر خلقت

نَحْنُ خَلَقْنَاکُمْ فَلَوْ لاَ تُصَدِّقُونَ (57)

» ما شما را آفریدیم؛ پس چرا (آفرینش مجدّد را) تصدیق نمی‌کنید؟!

حجت اول: 58-62: بیان خلقت و مرگ انسان

أَ فَرَأَیْتُمْ مَا تُمْنُونَ‌ (58)

آیا از نطفه‌ای که در رحم می‌ریزید آگاهید؟!

أَ أَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ‌ (59)

آیا شما آن را (در دوران جنینی) آفرینش (پی در پی) می‌دهید یا ما آفریدگاریم؟!

نَحْنُ قَدَّرْنَا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ وَ مَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِینَ‌ (60)

ما در میان شما مرگ را مقدّر ساختیم؛ و هرگز کسی بر ما پیشی نمی‌گیرد!

عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ وَ نُنْشِئَکُمْ فِی مَا لاَ تَعْلَمُونَ‌ (61)

تا گروهی را به جای گروه دیگری بیاوریم و شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه‌ای بخشیم!

وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَى فَلَوْ لاَ تَذَکَّرُونَ‌ (62)

شما عالم نخستین را دانستید؛ چگونه متذکّر نمی‌شوید (که جهانی بعد از آن است)؟!

حجت دوم: 63-67: بیان نعمت زراعت در زمین

أَ فَرَأَیْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ‌ (63)

آیا هیچ درباره آنچه کشت می‌کنید اندیشیده‌اید؟!

أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ‌ (64)

آیا شما آن را می‌رویانید یا ما می‌رویانیم؟!

لَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَاهُ حُطَاماً فَظَلْتُمْ تَفَکَّهُونَ‌ (65)

هرگاه بخواهیم آن را مبدّل به کاه در هم کوبیده می‌کنیم که تعجّب کنید!

إِنَّا لَمُغْرَمُونَ‌ (66)

(بگونه‌ای که بگویید:) براستی ما زیان کرده‌ایم،

بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ‌ (67)

بلکه ما بکلّی محرومیم!

حجت سوم: 68-70: بیان نعمت آب

أَ فَرَأَیْتُمُ الْمَاءَ الَّذِی تَشْرَبُونَ‌ (68)

آیا به آبی که می‌نوشید اندیشیده‌اید؟!

أَ أَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ‌ (69)

آیا شما آن را از ابر نازل کرده‌اید یا ما نازل می‌کنیم؟!

لَوْ نَشَاءُ جَعَلْنَاهُ أُجَاجاً فَلَوْ لاَ تَشْکُرُونَ‌ (70)

هرگاه بخواهیم، این آب گوارا را تلخ و شور قرار می‌دهیم؛ پس چرا شکر نمی‌کنید؟!

حجت چهارم: 71-74: بیان نعمت آتش

أَ فَرَأَیْتُمُ النَّارَ الَّتِی تُورُونَ‌ (71)

آیا درباره آتشی که می‌افروزید فکر کرده‌اید؟!

أَ أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَهَا أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِئُونَ‌ (72)

آیا شما درخت آن را آفریده‌اید یا ما آفریده‌ایم؟!

نَحْنُ جَعَلْنَاهَا تَذْکِرَةً وَ مَتَاعاً لِلْمُقْوِینَ‌ (73)

ما آن را وسیله یادآوری (برای همگان) و وسیله زندگی برای مسافران قرار داده‌ایم!

فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ‌ (74)

حال که چنین است به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن (و او را پاک و منزّه بشمار)!

مجموعه سوم: 75-96: ذکر حال مردم در زمان مرگ

اینکه مجموعه دوم و مجموعه سوم با آیه «فسبح باسم ربک العظیم» خاتمه می یابند، یکی از دلایلی بود که این دو مجموعه از هم جدا شده اند.

آیات 75-82: تاکید بر اینکه این قرآن از جانب خداست

این مجموعه با تاکید بر این مطلب که این قرآن از جانب خداست شروع می شود و این تاکید با ذکر قسم آغاز می شود. در مقطع محور آیه «و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا...» بود و در این مجموعه آیه «افبهذا الحدیث انتم مدهنون» قرار دارد و بین این دو آیه ارتباط معنایی وجود دارد

فَلاَ أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ‌ (75)

سوگند به جایگاه ستارگان (و محل طلوع و غروب آنها)!

وَ إِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِیمٌ‌ (76)

و این سوگندی است بسیار بزرگ، اگر بدانید!

إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ‌ (77)

که آن، قرآن کریمی است،

فِی کِتَابٍ مَکْنُونٍ‌ (78)

که در کتاب محفوظی جای دارد،

لاَ یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ‌ (79)

و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست زنند [ دست یابند].

تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ‌ (80)

آن از سوی پروردگار عالمیان نازل شده؛

أَ فَبِهٰذَا الْحَدِیثِ أَنْتُمْ مُدْهِنُونَ‌ (81)

آیا این سخن را [ این قرآن را با اوصافی که گفته شد] سست و کوچک می‌شمرید،

وَ تَجْعَلُونَ رِزْقَکُمْ أَنَّکُمْ تُکَذِّبُونَ‌ (82)

و به جای شکر روزیهایی که به شما داده شده آن را تکذیب می‌کنید؟!

آیات 83-87: اثبات عجز مکذبین از بازگرداندن روح به جسم

در محور سوره مشاهده شده «کیف تکفرون بالله و کنتم امواتا فاحیاکم ثم یمیتکم ثم یحییکم ثم الیه ترجعون». مجموعه اول در این سوره از رجوع بحث کرد «ثم الیه ترجعون» مجموعه دوم از احیاء اول بحث کرد «کنتم امواتا فاحیاکم» این مجموعه در این آیات از موت بحث می کند «ثم یمیتکم» و عجز مکذبین از بازگرداندن روح به جسم را اثبات می کند.

فَلَوْ لاَ إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ‌ (83)

پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می‌رسد (توانایی بازگرداندن آن را ندارید)؟!

وَ أَنْتُمْ حِینَئِذٍ تَنْظُرُونَ‌ (84)

و شما در این حال نظاره می‌کنید (و کاری از دستتان ساخته نیست)؛

وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْکُمْ وَ لٰکِنْ لاَ تُبْصِرُونَ‌ (85)

و ما از شما به او نزدیکتریم ولی نمی‌بینید!

فَلَوْ لاَ إِنْ کُنْتُمْ غَیْرَ مَدِینِینَ‌ (86)

اگر هرگز در برابر اعمالتان جزا داده نمی‌شوید،

تَرْجِعُونَهَا إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ‌ (87)

پس آن (روح) را بازگردانید اگر راست می‌گویید!

آیات 88-96: اتفاقاتی که در زمان جداشدن روح از جسم برای میت می افتد

این آیات خلاصه شده مطالبی است که در ابتدای سوره بیان شد با این تفاوت که این آیات حال گروه های مردم را در برزخ بیان می کند و آیات ابتدای سوره حال آنها را در روز قیامت بیان می کرد.

همانطور که مشاهده می شود سوره واقعه با آیه  «فسبح باسم ربک العظیم» به پایان رسیده و سوره حدید با «سبح لله...» آغاز می شود اما سوره حدید، ابتدای مجموعه جدیدی در قسم مفصل است.

فَأَمَّا إِنْ کَانَ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ‌ (88)

پس اگر او از مقرّبان باشد،

فَرَوْحٌ وَ رَیْحَانٌ وَ جَنَّةُ نَعِیمٍ‌ (89)

در رَوح و ریحان و بهشت پرنعمت است!

وَ أَمَّا إِنْ کَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْیَمِینِ‌ (90)

امّا اگر از اصحاب یمین باشد،

فَسَلاَمٌ لَکَ مِنْ أَصْحَابِ الْیَمِینِ‌ (91)

(به او گفته می‌شود:) سلام بر تو از سوی دوستانت که از اصحاب یمینند!

وَ أَمَّا إِنْ کَانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضَّالِّینَ‌ (92)

امّا اگر او از تکذیب‌کنندگان گمراه باشد،

فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ‌ (93)

با آب جوشان دوزخ از او پذیرایی می‌شوید!

وَ تَصْلِیَةُ جَحِیمٍ‌ (94)

و سرنوشت او ورود در آتش جهنّم است،

إِنَّ هٰذَا لَهُوَ حَقُّ الْیَقِینِ‌ (95)

این مطلب حقّ و یقین است!

فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ‌ (96)

پس به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن (و او را منزّه بشمار)!