اندیشه امین

برای شناخت مفهوم «حوزه انقلابی» ابتدا باید نسبت به دو مفهوم «حوزه» و «انقلاب اسلامی» شناخت پیدا کرد.

حوزه علمیه نهادی است که در دوران غیبت امام، حلقه اتصال مومنان با اهل بیت بوده و پیشران علمی و عملی دینداری و دینداران محسوب می شود. به ویژه اینکه با وجود شرایط و نیازهای نوپدید، متناسب با هر عصر جوابگوی مسائل و مراجعات مردم بوده است.

حوزه های علمیه به منظور شناخت، تبیین و پاسداری از اسلام تاسیس شده اند و تحقق بخش فلسفه بعثت انبیا هستند. از این رو می توان هدایت انسانها و جوامع و در نهایت پیدایش تمدن اسلامی را از اهداف نهایی این نهاد برشمرد.

بر اساس آموزه های قرآنی، هدف از بعثت پیامبران به ویژه پیامبر عظیم الشان اسلام، خارج کردن مردم از ظلمات به سوی نور و اقامه عدل و قسط بوده و آیه 25 سوره حدید به این هدف اشاره می کند: (لقد ارسلنا رسلننا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط) (ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانی و میزان شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند.)

همچنین قرآن کریم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به عنوان فردی که برای دخالت در زندگی مردم، دارای ولایت است معرفی می کند: «النبی اولی بالمومنین من انفسهم» قرآن پژوهان و مفسران تصریح کرده اند که این اولویت، اختصاص به مسائل دینی ندارد و همه امور دینی و دنیایی آنها را در بر می گیرد.

این وظایف و شئون بعد از پیامبر اسلام صلوات الله علیه به امامان و در زمان غیبت، به روحانیت و فقهای واجد شرایط منتقل شده و یکی از شئون پیامبری و امامت، تشکیل حکومت اسلامی است و همین امر باعث شده حوزه، خاستگاه انقلاب باشد.

پس حوزه علمیه یعنی نهادی که وظیفه «فهم»، «تبیین» و «اقامه» دین بر عهده اش نهاده شده. با توجه به اینکه اسلام دینی جهانی است، پس اقامه دین، یعنی ایجاد جامعه جهانی بر مبنای اسلام و این همان تمدن اسلامی است.

از سوی دیگر مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی ایران را نقطه شروع خط سیر کلی انقلاب عنوان کرده و هدف نهایی آن را رسیدن به تمدن اسلامی می دانند و سیر رسیدن به این هدف را به این صورت ترسیم می کنند: انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی.

پس با این بیان مشخص شد که حوزه، با انقلاب اسلامی هدف مشترک دارند و از این رو حوزه هم باید انقلابی باشد و هم از ظرفیت انقلاب در راستای تحقق تمدن اسلامی بهره گیرد و با توجه به اینکه انقلاب اسلامی از دل حوزه بیرون آمده، اگر انقلابی گری در حوزه و روحانیت کمرنگ شود، انقلاب اسلامی نیز به سرانجام نخواهد رسید.