اندیشه امین

مجموعه یازدهم: بیان مبانی و طریق

در انتهای سوره مطففین بحثی درباره استهزاء مومنین توسط مجرمین مطرح شد و در سوره انشقاق عقوبت آن مجرمین بیان شد. پس از آن، در سوره بروج نمونه ای از رفتار کافرین با مومنین استحقاق کافران که نتیجه این رفتارشان است، بیان می شود. همچنین در این سوره از مومنینی که به دستورات الهی عمل می کنند و نعمت هایی که برای آنهاست نیز بحث می شود. به این ترتیب سوره بروج، سیاق سوره های قبلی را تکمیل می کند.

پیش از این مشاهده شد که سوره های ذاریات، طور و نجم همگی با قسم شروع شده و همگی آنها در یک مجموعه آمده اند. همچنین در مجموعه بعدی (مجموعه دوازدهم) مشاهده خواهد شد که پنج سوره در یک مجموعه همگی با قسم شروع خواهند شد و همگی آنها در مقدمه سوره بقره تفصیل داده شده اند. به این ترتیب به این نتیجه می رسیم که سوره های بروج و طارق در مقدمه سوره بقره تفصیل داده شده اند.

بعد از این دو سوره، سوره اعلی با آیه «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى» شروع شده که نشان می دهد در آیه «یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» تفصیل داده شده و بعد از آن هم سوره غاشیه به دلیل اینکه با آیه «هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ الْغاشِیَةِ» شروع شده و مشابه ابتدای سوره دهر (انسان) است، نتیجه می گیریم که محور سوره غاشیه با محور سوره دهر یکسان است و آن آیات بعد از مقدمه سوره بقره است.

سوره بروج بیان می کند که ایمان و عمل صالح با ابتلا همراه است ابتلایی که ممکن است انسان را به حد کشته شدن یا سوزانده شدن هم برساند.

سوره طارق جدیت کلمات قرآنی را بیان می کند

سوره اعلی امر به تسبیح و تزکیه نفس و تذکر می کند که همه اینها معانی است که انسان را به تحمل محنت و تحمل ثقل وحی می رساند.

سوره غاشیه بیان می کند که عملی که مقید به قیود وحی نباشد و از ایمان صحیح سرچشمه نگرفته باشد، صاحبش را رستگار نمی کند. پس برای رستگاری چاره ای جز ایمان صحیح و عمل صحیح نیست.

همانطور که مشاهده می شود دو سوره اعلی و غاشیه در بحث ارائه طریق تفصیل داده شده اند و هر یک از این دو سوره رسول الله ص را امر به تذکری کرده اند که این تذکر دلالت بر معرفی طریق می کند «فَذَکِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّکْرى»  «فَذَکِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ»