بحث نهایی در سیاق عام قرآنی
مشاهده شد که سوره فاتحه الکتاب همه معانی قرآنی را به اجمال ذکر کرد و پس از آن سوره بقره دو طریق را مشخص کرد: طریق کسانی که به آنها نعمت داده شده و طریق کسانی که مورد غضب الهی قرار گرفته اند و گمراهان. و 39 آیه ابتدایی سوره بقره به بیان معانی اصلی در هدایت و ضلالت اختصاص یافت. در ادامه، بقیه سوره بقره به توضیح معانی که در 39 آیه ابتدایی بیان شده بود اختصاص یافت. پس از سوره بقره، 25 مجموعه قرآنی بیان شد که هر مجموعه در معانی سوره بقره تفصیل داده شد. این تفصیل بر اساس ترتیب ورود این معانی در سوره بقره بود که قبلا توضیحاتش ارائه شده. در هر مجموعه و در هر سوره، تفصیل جدیدی از معانی سوره بقره مشاهده شد.
در ابتدای شروع این تفسیر بیان شد که کل قرآن به چهار قسم تقسیم می شود: قسم طوال، قسم مئین، قسم مثانی و قسم مفصل. و همچنین مشاهده شد که هر یک از این اقسام، با دیگری کامل می شود و به طور کلی همه این اقسام کامل کننده یکدیگر هستند.
مشاهده شد که قسم اول تشکیل شده بود از سوره بقره و یک مجموعه که از ابتدا تا انتهای سوره بقره را تفصیل می داد.
سپس در قسم مئین دیدیم که این قسم از سه مجموعه تشکیل شده بود که هر مجموعه از ابتدا تا جای مشخصی از سوره بقره را تفصیل می داد.
سپس در قسم مثانی مشاهده شد که این قسم شامل 5 مجموعه بود که هر ممجموعه از ابتدا تا جای مشخصی از سوره بقره را تفصیل می داد. البته در اینکه انتهای این قسم کدام سوره است، اختلافاتی وجود دارد.
در نهایت در قسم مفصل 15 مجموعه مشاهده شد که هر مجموعه از ابتدا تا جای مشخصی از سوره بقره را تفصیل داد.
اینگونه است که مشاهده می کنیم در این قرآن، سوره بقره 24 مرتبه تفصیل داده شده، تفصیلی بعد از تفصیل، و در این تفصیلات، آیات ابتدایی آن بیشترین تفصیل را داشته اند.
در این بین مشاهده شد که بعضی از مجموعه ها، شامل 8 جزء (جزء قرآن) بودند و بعضی دیگر، فقط یک صفحه از قرآن را شامل می شدند. با این نگاه که هر مجموعه در معانی اصلی سوره بقره تفصیل داده شده.
- امین اسلامی
-
جمعه ۱۶ تیر ۹۶
سوره مزمل: بحث درباره موضوع عبادت به عنوان راهی برای رسیدن به تقوی و تذکر انواع عباداتی که باید انجام شود
محور سوره: 21-22 سوره بقره
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (21)
ای مردم! پروردگار خود را پرستش کنید؛ آن کس که شما، و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید، تا پرهیزکار شوید.
الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَاشاً وَ السَّمَاءَ بِنَاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلاَ تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ (22)
آن کس که زمین را بستر شما، و آسمان [ جو زمین] را همچون سقفی بالای سر شما قرار داد؛ و از آسمان آبی فرو فرستاد؛ و به وسیله آن، میوه‌ها را پرورش داد؛ تا روزی شما باشد. بنابر این، برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که می‌دانید (هیچ یک از آنها، نه شما را آفریده‌اند، و نه شما را روزی می‌دهند).
بلافاصله بعد از مقدمه سوره بقره آیه: «یا ایها الناس اعبدوا ربکم....» مطرح می شود و این آیه آغاز کننده مقطعی در سوره بقره است که به مقطع طریقین معروف است و طریق تقوی و طریق ضلالت را بیان می کند. سوره مزمل هم با «یا ایها...» شروع می شود و درباره موضوع عبادت به عنوان راهی برای رسیدن به تقوی و تذکر انواع عباداتی که باید انجام شود بحث می کند.
پیش از این بیان شد که سوره ای که در چنین مقامی تفصیل داده می شود، بر معانی که پیش از آن در سوره های قبلی مجموعه اش بیان شده استوار است. به این ترتیب سوره مزمل طریق ادای حق معانی مذکور در سوره های قبلی را نشان می دهد.
همچنین سوره های مزمل و مدثر در محور دو سوره نساء و مائده تفصیل داده شده اند به این صورت که سوره مزمل در محور سوره نساء و سوره مدثر در محور سوره مائده تفصیل داده شده اند. بنابراین این سوره (مزمل)طریق تقوا را واضح و روشن بیان کرده
سوره مزمل از دو فقره تشکیل شده که در فقره اول حد اعلای سیر الی الله و عبودیت الهی مطالبه شده و در فقره دوم حداقلی از عبادت بیان شده که کمتر از آن پذیرفته نیست. و مشاهده خواهد شد که در بیان حد اعلای عبادت، خطاب متوجه رسول الله ص است و در بیان حداقل عبادت، خطاب به رسول الله ص و مسلمین است.
