سوره فجر: تربیت انسان بر طریق تقوا و آزاد کردن او از آنچه منافی تقواست

محور سوره: 1-5 سوره بقره

الم‌ (1)

الم (بزرگ است خداوندی که این کتاب عظیم را، از حروف ساده الفبا به وجود آورده).

ذٰلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ‌ (2)

آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت پرهیزکاران است.

الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ‌ (3)

(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب [آنچه از حس پوشیده و پنهان است‌] ایمان می‌آورند؛ و نماز را برپا می‌دارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی داده‌ایم، انفاق می‌کنند.

وَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ‌ (4)

و آنان که به آنچه بر تو نازل شده، و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین) نازل گردیده، ایمان می‌آورند؛ و به رستاخیز یقین دارند.

أُولٰئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ (5)

آنان بر طریق هدایت پروردگارشانند؛ و آنان رستگارانند.

این سوره در ابتدایش موعظه می کند و انذار می دهد، سپس از بعضی از ویژگیهای طبیعی انسان بحث می کند و آنها را رد می کند در ادامه انسان را به روز قیامت تذکر می دهد و نوعی خاص از اکرام را در آن روز بیان می کند. این سوره نسبت به گرفتن و عذاب الهی، فهم خطای افعال خداوند هشدار می دهد و عدم اکرام یتیم و عدم توجه بر طعام مسکین، و خوردن مال غیر حلال و حب زیاد مال را رد می کند و وجوب توجه به روز قیامت و تقدم قائل شدن برای روز قیامت در کارها را بیان می کند و در نهایت از نفس مطمئنه سخن به میان می آورد.

به طور کلی این سوره انسان را بر طریق تقوا تربیت می کند و انسان را از آنچه که منافی تقواست، آزاد می کند و به این ترتیب ارتباط این سوره با مقدمه سوره بقره روشن می شود. این سوره درباره اخلاق کافران بحث می کند تا از خلال آن انسان به سوی اخلاق متقین هدایت شود.