سوره ممتحنه: تحریم ولاء دشمنان خدا

محور سوره: 26-27 سوره بقره

إِنَّ اللَّهَ لاَ یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَا ذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهٰذَا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثِیراً وَ یَهْدِی بِهِ کَثِیراً وَ مَا یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفَاسِقِینَ‌ (26)

خداوند از این که (به موجودات ظاهرا کوچکی مانند) پشه، و حتی کمتر از آن، مثال بزند شرم نمی‌کند. (در این میان) آنان که ایمان آورده‌اند، می‌دانند که آن، حقیقتی است از طرف پروردگارشان؛ و اما آنها که راه کفر را پیموده‌اند، (این موضوع را بهانه کرده) می‌گویند: «منظور خداوند از این مثل چه بوده است؟!» (آری،) خدا جمع زیادی را با آن گمراه، و گروه بسیاری را هدایت می‌کند؛ ولی تنها فاسقان را با آن گمراه می‌سازد!

الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ‌ (27)

فاسقان کسانی هستند که پیمان خدا را، پس از محکم ساختن آن، میشکنند؛ و پیوندهایی را که خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روی زمین فساد میکنند؛ اینها زیانکارانند.

محور سوره ممتحنه همان محور سوره مائده است به این دلیل که ابتدای هر دو سوره مشابه است «یا ایها الذین آمنوا...». پیش از این مشاهده شد که سوره مجادله در محور سوره مائده تفصیل داده شده بود.

بعد از 25 آیه اول سوره بقره که در سوره حشر تفصیل داده شده بود و از تقوی و روشش و ارکانش و مظاهرش بحث می کرد، آیات محور سوره «ان الله لا یستحیی...» بیان می شود که این دو آیه از اسبابی که به واسطه آن فاسقین گمراه می شوند بحث می کند «و ما یضل به الا الفاسقین».

به این ترتیب سوره ممتحنه آمده تا برای مومنین چیزهایی که باید انجام دهند و چیزهایی که نباید انجام دهند را مشخص کند تا از ضلال و گمراهی که فاسقین گرفتارش می شوند، رهایی پیدا کنند. به این ترتیب مشاهده می کنید که آیه اول سوره از دوست گرفتن دشمنان خدا نهی می کنند.

سوره ممتحنه شامل 4 فقره است که هر فقره با «یا ایها...» شروع می شود.