سوره لیل: بیان طریق هدایت و طریق ضلالت و اختیار انسان در انتخاب یکی از این دو

محور سوره: 1-5 سوره بقره

الم‌ (1)

الم (بزرگ است خداوندی که این کتاب عظیم را، از حروف ساده الفبا به وجود آورده).

ذٰلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ‌ (2)

آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت پرهیزکاران است.

الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ‌ (3)

(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب [آنچه از حس پوشیده و پنهان است‌] ایمان می‌آورند؛ و نماز را برپا می‌دارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی داده‌ایم، انفاق می‌کنند.

وَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ‌ (4)

و آنان که به آنچه بر تو نازل شده، و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین) نازل گردیده، ایمان می‌آورند؛ و به رستاخیز یقین دارند.

أُولٰئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ (5)

آنان بر طریق هدایت پروردگارشانند؛ و آنان رستگارانند.

این سوره با قسم شروع می شود و به همین دلیل در مقدمه سوره بقره، در شأن متقین و کافرین و در قضیه تقوا و کفر تفصیل داده شده. به این دلیل در این سوره مشاهده می شود: «فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَاتَّقى ...*... وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى». همانطور که پیش از این بیان شد، ارتباط این سوره با سایر سوره های مجموعه اش، ارتباط تنگاتنگی است.

در فقره اول این سوره، راز اختلاف بین مردم در عمل مشخص می شود و آن «بخل» یا «بخشش» و «تقوا» یا «استغناء» و «تکذیب» یا «تصدیق» است. و به نسبتی که انسان به این یا آن گرایش داشته باشد، سیر و سلوکش در مسیر خیر یا شر آسان خواهد شد (در مسیر خیر یا مسیر شر قرار خواهد گرفت).

سپس در فقره دوم بیان می شود که دو طریق توسط خداوند مشخص شده و این انسان است که باید یکی را انتخاب کند و سپس انذار می دهد که انسان طریق گمراهی را انتخاب نکند و به کسی که طریق هدایت را انتخاب کند، بشارت می دهد.و در ادامه برای بار دوم بیان می کند که انفاق در راه خدا، اصل اساسی در طریق تقوا است و کسی که انفاق کند، خداوند پاداشش را می دهد و از او راضی خواهد شد.