سوره اخلاص: معرفی صفات خدایی که رسول الله ص می پرستد.

محور سوره: 28-29 سوره بقره

کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ کُنْتُمْ أَمْوَاتاً فَأَحْیَاکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ‌ (28)

چگونه به خداوند کافر می‌شوید؟! در حالی که شما مردگان (و اجسام بی‌روحی) بودید، و او شما را زنده کرد؛ سپس شما را می‌میراند؛ و بار دیگر شما را زنده می‌کند؛ سپس به سوی او بازگردانده می‌شوید. (بنابر این، نه حیات و زندگی شما از شماست، و نه مرگتان؛ آنچه دارید از خداست).

هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیمٌ‌ (29)

او خدایی است که همه آنچه را (از نعمتها) در زمین وجود دارد، برای شما آفرید؛ سپس به آسمان پرداخت؛ و آنها را به صورت هفت آسمان مرتب نمود؛ و او به هر چیز آگاه است.

بعد از دو آیه محور سوره مسد، آیات محور سوره اخلاص بیان می شوند. اگر مضمون این دو آیه را با مضمون سوره اخلاص مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که سوره اخلاص در پی شناساندن خداوند عزوجل است در حالی که آیه اول از آیات محور سوره از کسی که به او کفر ورزیده تعجب می کند و هر دو آیه بر وجود او عزوجل دلالت دارند. پس سوره اخلاص هم همانند دو آیه محورش خداوند را معرفی می کند. علاوه بر این سوره اخلاص صفات خداوند عزوجل را هم معرفی می کند، صفاتی که بدیهی اوست و هر کسی آنها را درک می کند.

قبل از سوره اخلاص، سوره های کافرون و نصر و مسد بیان شدند. سوره کافرون به رسول الله ص امر کرد تا اعلام کند که او ص آنچه کافران می پرستند را نمی پرستد. سوره نصر بیان کرد که پیروزی بر اهل کفر برای رسول الله ص است. در سوره مسد، عقوبت کافرین بیان شد. در سوره اخلاص هم خدایی که رسول الله ص می پرستد، معرفی می شود. به همین دلیل است که می بینیم سوره کافرون با «قل» شروع شده و سوره اخلاص هم با «قل» شروع می شود و بین این دو سوره هم دو سوره دیگر وجود دارد که با قل شروع نمی شود.

در سوره کافرون رسول الله ص امر شد تا فاصله اش را با کافرین در عبادت و دین مشخص کند. این سوره (سوره اخلاص) خداوند به رسول الله ص امر می کند تا صفات خدایی که می پرستد را اعلان و علنی کند، خدایی که کافرین او را نمی پرستند و حتی او را نمی شناسند.

از عجایب و معجزات این سوره این است که با وجود کوچکی اش، خداوند را به گونه ای وصف کرده که عجایبش به انتها نمی رسد.

سوره اخلاص: تطهیر ضمیر و عقل بشر را از هر خطایی در باب معرفت ذات خداوند

از آنجا که بشر در موضوع معرفت ذات خداوند گرفتار جهلش شده و به خطا رفته و گمراه شده، این سوره ضمیر و عقل بشر را از هر خطایی در باب معرفت ذات خداوند تطهیر کرده است.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‌ (0)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (1)

بگو: خداوند، یکتا و یگانه است؛

اللَّهُ الصَّمَدُ (2)

خداوندی است که همه نیازمندان قصد او می‌کنند؛

لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ (3)

(هرگز) نزاد، و زاده نشد،

وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ (4)

و برای او هیچگاه شبیه و مانندی نبوده است!