سوره تکاثر: بیان بیماری «مشغول شدن به نعمت ها به جای شکر منعم» و علاج آن

محور سوره: 21-22 سوره بقره

یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ‌ (21)

ای مردم! پروردگار خود را پرستش کنید؛ آن کس که شما، و کسانی را که پیش از شما بودند آفرید، تا پرهیزکار شوید.

الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَاشاً وَ السَّمَاءَ بِنَاءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَکُمْ فَلاَ تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ‌ (22)

آن کس که زمین را بستر شما، و آسمان [ جو زمین‌] را همچون سقفی بالای سر شما قرار داد؛ و از آسمان آبی فرو فرستاد؛ و به وسیله آن، میوه‌ها را پرورش داد؛ تا روزی شما باشد. بنابر این، برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که می‌دانید (هیچ یک از آنها، نه شما را آفریده‌اند، و نه شما را روزی می‌دهند).

بعد از مقدمه سوره بقره دو ایه بیان می شود که به عبادت خداوند امر می کنند و دلیل این امر را اینگونه بیان می کنند که خداوند خالق و منعم است. سوره تکاثر بیان می کند که بسیاری از مردم، گرفتار دنیا شده اند و شکر نعمت نمی کنند«وَقَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ» این سوره بیان می کند که انسان ها به جای مشغول شدن به عبادت خداوند و تقوای او، مشغول دنیا شده اند و این اولین وجه ارتباط این سوره با محورش است.

سوره تکاثر با آیه: «لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» به پایان می رسد و مشاهده شد که دو آیه محور این سوره درباره نعمت های خداوند بر انسانها بحث کرد و به همین دلیل از انسانها خواست که به عبادت الهی و تقوا و توحید مشغول شوند ولی بسیاری از مردم این کار را (عبادت) نمی کنند و از نعمت ها استفاده می کنند و شکر نمی کنند. بنابر این سوره تکاثر بیان می کند که انسان از اینکه چه کسی نعمت داده، سوال می شود و این یکی دیگر از مظاهر ارتباط سوره تکاثر با محورش است.

سوره تکاثر: علاج یکی از امراض طبیعی بشر، مشغول شدن به نعمت ها به جای شکر منعم- علاج این بیماری، داشتن علم یقینی به آخرت است

این سوره، بیماری عدم عبادت و تقوای انسان به واسطه مشغول شدن به دنیا را علاج می کند و مشخص می کند که علاج این بیماری، علم یقینی داشتن به چیزی است که در مقابل انسان قرار دارد. این سوره بیان می کند که اگر انسان به آنچه در ادامه مسیرش قرار دارد آگاه باشد، قطعا جهنم و سوالی که از او می شود را خواهد دید.

این سوره ردی است بر کسی که تکاثر و پرداختن به نعمت های دنیایی، او را از اطاعت خداوند مشغول کرده و او را انذار می دهد و تهدید می کند و وعده می دهد و همه اینها در راستای تادیب و تربیت انسان برای ادای حقوق خداوند است.

از سوره متوجه می شود که مشغول شدن به نعمت ها به جای پرداختن به منعم، یکی از اخلاق کافرین است چرا که در مقابل نعمت باید شکر کرد و شکر هم عبارت است از عبادت و تقوا و به این ترتیب ارتباط وثیقی بین سوره و محورش پیدا می شود.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ‌ (0)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ (1)

افزون طلبی (و تفاخر) شما را به خود مشغول داشته (و از خدا غافل نموده) است.

حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ (2)

تا آنجا که به دیدار قبرها رفتید (و قبور مردگان خود را برشمردید و به آن افتخار کردید)!

کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ‌ (3)

چنین نیست که می‌پندارید، (آری) بزودی خواهید دانست!

ثُمَّ کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ‌ (4)

باز چنان نیست که شما می‌پندارید؛ بزودی خواهید دانست!

کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ‌ (5)

چنان نیست که شما خیال می‌کنید؛ اگر شما علم الیقین (به آخرت) داشتید (افزون طلبی شما را از خدا غافل نمی‌کرد)!

لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ‌ (6)

قطعاً شما جهنّم را خواهید دید!

ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ‌ (7)

سپس (با ورود در آن) آن را به عین الیقین خواهید دید.

ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ‌ (8)

سپس در آن روز (همه شما) از نعمتهایی که داشته‌اید بازپرسی خواهید شد!