سوره عصر: جنس انسان در خسران است مگر متقین

محور سوره: 1-5 سوره بقره

الم‌ (1)

الم (بزرگ است خداوندی که این کتاب عظیم را، از حروف ساده الفبا به وجود آورده).

ذٰلِکَ الْکِتَابُ لاَ رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ‌ (2)

آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت پرهیزکاران است.

الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ‌ (3)

(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب [آنچه از حس پوشیده و پنهان است‌] ایمان می‌آورند؛ و نماز را برپا می‌دارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبی که ;

وَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ‌ (4)

و آنان که به آنچه بر تو نازل شده، و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین) نازل گردیده، ایمان می‌آورند؛ و به رستاخیز یقین دارند.

أُولٰئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ (5)

آنان بر طریق هدایت پروردگارشانند؛ و آنان رستگارانند.

پس از آنکه سوره تکاثر مشغول شدن انسان به نعمت های خدا به جای خود خدا را بیان کرد، سوره عصر طریق نجات از این مشغولیت را نشان می دهد. به این صورت که بیان می کند جنس انسان در خسران است مگر کسانی که چهار صفت داشته باشند.

در مقدمه سوره بقره داریم: «وَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» و در ابتدای سوره عصر مشاهده می کنیم: «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ* الا...». آیات ابتدایی سوره بقره درباره مفلحین بحث می کند و سوره عصر هم درباره مفلحین بحث می کند ولی با تفصیل جدید.

این سوره با قسم شروع شده و بیان می کند که جنس انسان در خسران است، به جز کسانی که چهار صفت داشته باشند: ایمان، عمل صالح، تواصی به حق و تواصی به صبر. که این صفات، تفصیل تقوا و اخلاق متقینی است که در ابتدای سوره بقره خداوند آن ها را با عنوان «رستگار» وصف کرده.

آیات سوره بقره متقین را با وصف ایمان، برپا کننده نماز، و انفاق وصف کرده و همه اینها جزیی از ایمان و عمل صالح است که در این سوره بیان شده. اما در مورد تواصی به حق و تواصی به صبر باید بگوییم این دو، در آیه: «الم* ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدىً لِلْمُتَّقِینَ» بیان شده اند چرا که قرآن حق است و توصیه به آن واجب است و از طرف دیگر قرآن امر به صبر می کند. پس با این توضیحات سوره عصر بیان می کند که آنچه که باعث هدایت شدن به کتاب خدا می شود، توصیه به حق و توصیه به صبر است.

سوره عصر: نشان دادن طریق فلاح

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ‌ (0)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

وَ الْعَصْرِ (1)

به عصر سوگند،

إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ (2)

که انسانها همه در زیانند؛

إِلاَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (3)

مگر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، و یکدیگر را به حق سفارش کرده و یکدیگر را به شکیبایی و استقامت توصیه نموده‌اند!